Сац-арт напрамак, які ўзнік як неафіцыйны і альтэрнатыўны савецкі мастацтва, які супрацьстаіць дзяржаўнай ідэалогіі. Стыль аб'яднаў сацрэалізм і поп-арт. Сац-арт выкарыстоўваў сацыялістычныя сімвалы і вобразы масавай культуры, апрацоўваючы іх у іранічнай манеры.

Феномен з'явіўся ў сямідзесятыя, пад уплывам паслаблення ідэалагічнага рэжыму і дзяржаўнага кантролю над культурнай сферай і як мастацкая рэфлексія на афіцыйнае мастацтва. Заснавальнікамі стылю стаў гурт "Камар і Меламід", мастакі Віталь Комар і Аляксандр Меламід. Быў прамежкавым этапам пераходу да постсавецкай культуры. Галоўнай задачай было стварыць нейтральную мастацкую зону, скараціўшы тэму палітыкі ў мастацтве. Але ў прасторы афіцыйнага мастацтва, сац-арт заставаўся,так званай, палітычнай апазіцыяй, паколькі аслабляў рынкавыя адносіны дзеячаў сацрэалізму. Кульмінацыю свайго развіцця дасягнуў да канца васьмідзесятых, у перыяд перабудовы, калі адбывалася мноства змен ва ўсіх сферах жыцця. Ідэалагічных клішэ, стэрэатыпы, знакі падвяргаліся змене.

Неафіцыйны мадэрнізм (сац-арт) адрозніваўся ад дзяржаўнага сацыялістычнага рэалізму падыходам і сюжэтам твораў. Мастакі адстойвалі сімвалізм і абстрактны жывапіс, высмейвалі ідэальнае, гераічнае сацыялістычнае грамадства і капіталістычныя вобразы, у цэлым адносілі афіцыйнае мастацтва да кітча. Яркімі рысамі напрамку лічацца прыёмы цытавання, свядомай эклектыкі і розныя мастацкія сістэмы, якія сутыкаюцца паміж сабой.

Беларускі мастак Артур Клінаў у сваёй мастацкай практыцы ў постсавецкія гады звяртаўся да нацыянальных вытокаў, традыцыйных форм, арнаментаў і сімволікі. Пад уплывам новых канцэпцый мастак знаходзіць сябе ў інсталяцыі. У аб'ектах можна прасачыць іронію і настальгію па савецкай мас культуры. Яго інсталяцыі ўключалі ў сябе вінілавыя пласцінкі, мэблю, рэчы з дзяцінства, кнігі і іншае.

Мастацтва Ігара Цішына цесна звязана з постсавецкай прасторай і гістарычнымі аспектамі. У сюжэце яго жывапісу і фатаграфіі выразна чытаюцца беларускія нацыянальныя характарыстыкі. У сваіх акцыях дзевяностых мастак працаваў са спецыфікай месца, наладжваючы дыялог паміж прасторай і аб'ектам.

Іншыя беларускія прадстаўнікі гэтага кірунку: Алесь Марачкін, Яўген Шатохін, Алег Карповіч, Алесь Пушкін, Аляксей Жданаў, Артур Клінаў, Вольга Сазыкіна, Уладзімір Лапо, Іван Папоў, Сяргей Каўрыга, Андрэй Ахлапкоў і іншыя.

У сувязі з палітычнай і эканамічнай сітуацыямі беларуская культура стала больш адкрытай, раней забароненыя публікацыі па праблемах гісторыі, філасофіі, сацыялогіі і “палочныя” кінафільмы рэжысёраў-наватараў сталі даступнымі, што спрыяльна паўплывала на культурнае жыццё грамадства. На этапе перабудовы з дэмакратызацыяй духоўнага жыцця, расла нацыянальная самасвядомасць. Мастацтва перастала абмяжоўвацца жорсткай цэнзурай і цярпець прамое ўмяшанне дзяржаўных органаў у арганізацыю і дзейнасць творчых саюзаў і аб'яднанняў. Хоць у беларускім выяўленчым мастацтве таксама пераважаў рэалістычны кірунак, сталі з'явяцца сюррэалістычныя матывы. Мастацкія пошукі ў напрамак постмадэрнізму, трансавангарда і канцэптуальнага жывапісу лёгка спалучаліся з традыцыйнымі падыходамі.

произведения

документы

имена

термины