engrus
  • 2024
  • 2023
  • 2022
  • 2021
  • 2020
  • 2019
  • 2018
  • 2017
  • 2016
  • 2015
  • 2014
  • 2013
  • 2012
  • 2011
  • 2010
  • 2009
  • 2008
  • 2007
  • 2004
  • 2003
  • 2002
  • 2001
  • 2000
  • 1999
  • 1998
  • 1997
  • 1996
  • 1995
  • 1994
  • 1993
  • 1992
  • 1991
  • 1990
  • 1989
  • 1988
  • 1987
  • 1985
  • 1984
  • 1982
  • 1971

2024

2023

2022

2021

2020

2019

2018

2017

2016

2015

2014

2013

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

1989

1988

1987

1985

1984

1982

1971

bel Аўтаматычны пераклад

Віцебскае народнае мастацкае вучылішча

1919–1941
У мінулым: Школа малявання і жывапісу Юдэля Пэна. Іншыя назвы: Першае вышэйшае мастацкае вучылішча, Вольныя дзяржаўныя мастацкія майстэрні, Вышэйшыя дзяржаўныя мастацка-тэхнічныя майстэрні, Дзяржаўны мастацка-практычны інстытут, Віцебскі мастацкі тэхнікум, Беларускі мастацкі тэхнікум, Віцебскае мастацкае вучылішча

Спадарожныя дакументы

Артыкулы на KALEKTAR

Мастацкая навучальная ўстанова ў Віцебску. Вучылішча заснаваў Марк Шагал. У сценах інстытута выкладалі Казімір Малевіч, Вера Ермалаева, Эль Лісіцкі, была створана мастацкая групоўка УНОВІС.

З заснавання БССР у 1922 годзе і да 1941 года ў Мінску мастацкая навучальная ўстанова так і не была створана, таму Віцебск быў не толькі культурнай сталіцай, але і галоўным навучальна-педагагічным цэнтрам выяўленчага мастацтва рэспублікі.

-

Выбраныя даты:

1918

Прыватная Школа малявання і жывапісу Юдэля Пэна, была рэарганізавана Маркам Шагалам у Віцебскае народнае мастацкае вучылішча. Ва ўмовах грамадзянскай вайны, у прыфрантавым Віцебску, з дэфіцытам памяшканняў для шпіталяў і казармаў, Шагалу ўдалося дабіцца выдзялення для навучальнай установы нацыяналізаванага асабняка з усім становішчам, які належаў раней аднаму з дырэктараў акцыянернага таварыства «Віцебскі трамвай» І. В. Вішняку па адрасе вул. Бухарынская, 10 (цяпер вул. Праўды, 5). Шмат у чым Марка Шагала падтрымліваў і спрыяў аддзел ІЗА Наркамасветы і яго загадчык Д. Штэрэнберг. Народнае мастацкае вучылішча арганізоўвалася як працоўная школа. Былі спланаваны мастацка-вытворчыя майстэрні для выканання заданняў-заказаў, прадугледжана выкананне плакатаў, лозунгаў, рэкламных шыльдаў і г.д.

11 лістапада 1918

Адбыўся першы набор у вучэльню. У віцебскім друку была апублікавана праграма школы, у якой указвалася, што функцыянаванне такіх майстэрняў павінна садзейнічаць упрыгожванню горада. Нараўне з вучэбнымі прадметамі практычнага плана былі і тэарэтычныя, напрыклад, "тэарэтычнае азнаямленне з метадамі сучаснага „левага мастацтва"". Марк Шагал піша ў сваім артыкуле "Аб Віцебскім Народным мастацкім вучылішчы": "Мары аб тым, каб дзеці гарадской беднаты, якія недзе па дамах любоўна пэцкалі паперу, далучаліся да мастацтва, — увасабляецца… Мы можам сабе дазволіць раскошу „гуляць з агнём“ , і ў нашых сценах прадстаўлены і функцыянуюць свабодна кіраўніцтва і майстэрні ўсіх напрамкаў ад левага да „правых“ уключна".

Шагал запрасіў у Віцебск мастачак з Масквы і Петраграда на выкладчыцкую працу, кіраваў аргкамітэтам па ўладкаванні мастацкай вучэльні і камунальнай майстэрні. Ён паскорыў набор навучэнцаў і надзяліў камунальную майстэрню манапольным правам правядзення мастацка-вытворчых работ у горадзе.

Снежань 1918

Адбыўся конкурс па выкананні эскізаў мастацкіх шыльдаў для школ і культурна-асветных устаноў, членамі журы якога былі Мсціслаў Дабужынскі, Марк Шагал, Я. Тыльберг і іншых. 20 снежня 1918 года прыйшла тэлеграма з Петраграда: "Зацверджаны калегіяй Дабужынскі дырэктар, кіраўнікі Радлаў, Тыльберг, Шагал, Любавіна".

28 студзеня 1919

Урачыстае адкрыццё навучальнай установы ўпаўнаважаным Калегіі па справах мастацтваў у Віцебскай губерні Маркам Шагалам. Дабужынскі неўзабаве сышоў з вучылішча, і ў лютым-сакавіку 1919 года яго ўзначаліў Марк Шагал, працягваючы ўвасабляць у жыццё сваю ідэю вучылішча як сістэмы свабодных майстэрняў, кіраўнікамі якіх выступалі мастачкі розных напрамкаў са сваім бачаннем задач і метадаў выкладання. "Шагалаўскі этап" у гісторыі навучальнай установы адрозніваецца дэмакратызмам і лаяльнасцю ў адносінах да мастачак-педагогіням. Пры Шагале пачала складвацца сістэма мастацкай адукацыі ў губерні, былі адкрыты мастацкія школы (студыі) у павятовых гарадах Вяліжы, Невелі, Лепелі, Оршы, Полацку. Усе яны праіснавалі нядоўга і з-за спынення фінансавання былі зачыненыя ў пачатку 1920-х гадоў.

  • 1919-1920

  • Школа носіць назву Першае вышэйшае мастацкае вучылішча.

З сярэдзіны 1919

Марк Шагал запрашае свайго настаўніка Юдэля Пэна кіраваць майстэрняй у Народным мастацкім вучылішчы, і студыя Пэна становіцца філіялам вучылішча.

Вясна 1919

У Віцебск прыехала Вера Ермалаева і пачала працу ў мастацкай вучэльні ў якасці кіраўніцы майстэрні і намесніцы дырэктара вучылішча.

Май 1919

Па запрашэнні Шагала ў Віцебск з Масквы прыязджае Эль Лісіцкі. Ён выкладае асновы архітэктуры, графіку і друкаваную справу.

Кастрычніка 1919 г.

Па запрашэнні Марка Шагала, Веры Ермалаевай і Эля Лісіцкага ў Віцебск прыязджае Казімір Малевіч. Віцебскі перыяд жыцця Малевіча характарызаваўся барацьбой з Маркам Шагалам за перабудову сістэмы выкладання ў мастацкай вучэльні аж да ад'езду Малевіча ў Петраград. Сумесна з аднадумцамі, якіх ён здабыў тут вялікае мноства, ён стварае групу "УНОВИС" і напружана працуе, ствараючы тэорыю новага мастацтва.

"Лісіцкі аказваецца ў складанай этычнай сітуацыі выбару паміж сваім настаўнікам Шагалам і Малевічам — лідэрам радыкальна настроенай мастацкай моладзі. Прыняўшы бок Малевіча, Лісіцкі становіцца яго паслядоўнікам, адэптам і адчувае моцны імпульс уздзеяння супрэматычнай канцэпцыі".

Канец траўня - пачатак чэрвеня 1920 г.

Марк Шагал, стаміўшыся ад супрацьстаяння з Казімірам Малевічам і ад адміністрацыйна-арганізацыйнай нагрузкі, якая засланіла творчыя задачы, пакінуў Віцебск, Ермалаева стала кіраўніцай вучылішча, якое цяпер стала называцца "Віцебскія дзяржаўныя свабодныя мастацкія майстэрні". Круглы друк вучылішча ў перыяд зімы — вясны 1920 года, гэта значыць яшчэ ў часы дырэктарства Марка Шагала, меў два надпісы: у цэнтры — "1-ае Віцебскае Вышэйшае народнае мастацкае вучылішча", а па коле — "Свабодныя дзяржаўныя мастацкія майстэрні". Гэта тлумачыць, чаму ў дакументах 1920 года выкарыстоўваліся абодва варыянты назвы навучальнай установы.

Лета 1921 г.

Лісіцкі быў адкліканы ў Маскву выкладаць курс гісторыі архітэктуры і манументальнага жывапісу ва ВХУТЭМАсе.

1921-1922

  • Інстытуцыя перайменавана ў Вышэйшыя дзяржаўныя мастацка-тэхнічныя майстэрні.

Канец 1921 - пачатак 1922

Вучылішча атрымала статус Мастацка-практычнага інстытута, рэктарам якога стала Вера Ермалаева і была ім да свайго ад'езду ў Петраград у жніўні 1922 года. Навучальны працэс у Віцебскіх дзяржаўных свабодных мастацкіх майстэрнях стаў ажыццяўляцца на аснове выпрацаванай Казімірам Малевічам і членамі УНАВІС сістэмы. У "Альманаху УНОВИСа № 1" (Віцебск, 1920) была апублікавана Праграма адзінай аўдыторыі жывапісу калектыва "УНОВИС". Яна пачыналася з уступнага курса па засваенні маляўнічай і скульптурнай формы, аб'ёму, плоскасці, затым меркавала паслядоўнае вывучэнне сезанізму, кубізму, футурызму, супрэматызму. Малевіч прапагандаваў свой уласны метад творчасці, з'яўляючыся адзіным тэарэтыкам і даследчыкам па пытаннях новага мастацтва. Ён стварыў навучальнае жыццё цэлага шэрагу навучальных калектываў майстэрняў і пакінуў Віцебск на мяжы 1921—1922 гадоў, калі вакол мастацка-практычнага інстытута згусцілася атмасфера неразумення і нядобразычлівасці, матэрыяльнае становішча педагогаў стала крытычным, і аб далейшай прадуктыўнай працы не магло быць і гаворкі. Некаторыя віцебскія паплечнікі Малевіча пакінулі інстытут і з'ехалі ўслед за ім у Петраград - Ермалаева Ў. М., Н. І. Коган і некаторыя выпускніцы інстытута.

Май 1922

Прайшоў першы і адзіны выпуск у Віцебскім мастацка-практычным інстытуце. Дыпломы аб заканчэнні атрымалі 11 чалавек, яшчэ 17 студэнтаў былі пераведзены ў вышэйшыя мастацкія навучальныя ўстановы Масквы і Петраграда. Выпускніцамі інстытута сталі Т. Бейнаровіч, супрэматыст Іван Гаўрыс, Н. Гусеў, Міхаіл Векслер, Ніна Коган, Георгій Наскоў, Мікалай Суэцін, Лазар Хідэкель, Ілля Чашнік, Леў Юдзін, Саламон Юдовін, у графе спецыяльнасць у большасці з іх было пазначана — мастак -канструктывіст. Цікаўная дэталь: некаторыя з выпускніц, будучы яшчэ студэнткамі, з'яўляліся адначасова кіраўніцамі Віцебскіх вольных майстэрняў, затым інстытута. Гэта М. Векслер, Н. Коган, Георгій Наскоў, Саламон Юдовін, а Іван Гаўрыс з восені 1921 года з'яўляўся нават намеснікам Веры Ермалаевай і кіраваў інстытутам падчас яе камандзіровак.

1922-1923

Навучальны год стаў апошнім годам існавання мастацка-практычнага інстытута. Да восені ў яго штаце засталося 5 выкладчыкаў, сакратар і служыцель. Выканаўцам абавязкаў рэктара стаў Іван Гаўрыс, якому Вера Ермалаева перадала справы перад ад'ездам у Петраград.

Восень 1922

У момант глыбокага крызісу ў Віцебскім мастацка-практычным інстытуце, на агульным сходзе Юдэль Пэн абіраецца прарэктарам па вучэбнай частцы і членам праўлення, а Саламон Юдовін прарэктарам па гаспадарчай частцы. Кіраўніцтва вучэбнымі майстэрнямі ажыццяўлялі таксама А. Бразер і Я. Мінін.

  • 1922-1923

  • Майстэрні перайменаваны ў Дзяржаўны мастацка-практычны інстытут.

  • Пачатак красавіка 1923 г.

  • У інстытуце пачалася рэвізія, у выніку якой Мастацка-практычны інстытут у жніўні-верасні 1923 г. быў рэарганізаваны з паніжэннем статусу - у Мастацкі тэхнікум (ВХТ), што было адзначана моцным канфліктам педагогаў з новым дырэктарам. Губернскае начальства не толькі прыняло рашэнне аб рэарганізацыі мастацка-практычнага інстытута, але і прыцягнула да выкладчыцкай працы ў тэхнікуме калектыў мастакоў-педагог_інь з мастацкай школы, якая знаходзілася непадалёк ад Віцебска. З Вяліжа ў Віцебск прыехалі выпускнікі Акадэміі мастацтваў Міхаіл Керзін, В. Волкаў, М. Эндэ і М. Лебедзева, крыху пазней да іх далучыўся В. Хрусталёў.

  • 1 верасня 1923 года

  • Інстытут рэарганізаваны ў Віцебскі мастацкі тэхнікум.

  • З 1923

  • Як тэхнікум інстытут знаходзіўся ў памяшканні былой сінагогі па вул. Валадарскай (цяпер вул. Суворава). Камісія настаўніц, у якую ўваходзіў Юдовін С. Б., не змагла запярэчыць пераводу навучальнай установы з асабняка («дом Вішняка») на вул. Бухарынскай у непрыстасаваны будынак былой Любавіцкай сінагогі на вул. Валадарскага, 15. Затым новы дырэктар, Міхаіл Керзін прыняў рашэнне пераправерыць веды ўсіх былых студэнтаў і стаў аднаасобна вырашаць пытанні арганізацыі навучання. Злічачы гэта зневажальным, Юрый Пэн (прарэктар па вучэбнай працы), Саламон Юдовін, Яўген Мінін і група студенто_к 23 верасня 1923 г. выступілі з калектыўнай заявай аб сыходзе і пакінулі інстытут. Юдэль Пэн да сваёй трагічнай гібелі ў ноч на 1 сакавіка 1937 года працягваў заняткі з моладдзю ў больш сціплых маштабах у сваёй майстэрні на Гогалеўскай вуліцы.

  • 1923–1932

  • Міхаіл Керзін быў дырэктарам тэхнікума, пасля чаго быў пераведзены ў Мінск. Пасля яго дырэктарам быў прызначаны Віталь Вольскі.

  • Красавік 1924 г.

  • Віцебск разам з некалькімі паветамі Віцебскай губерні ўвайшоў у склад БССР, і Віцебскі тэхнікум атрымаў назву Беларускі мастацкі тэхнікум (да 1934).

  • 1925-1930

  • У тэхнікуме былі створаны аддзяленні жывапісу і скульптуры. У гэтае пяцігоддзе мастак-кераміст Мікалай Міхалап вёў падрыхтоўку спецыялістаў на ганчарна-керамічным аддзяленні.

  • 1930-1936

  • Працавала паліграфічнае аддзяленне. Тэхнікум быў пераўтвораны ў вучылішча ў сувязі з вострай патрэбнасцю ў кадрах настаўнікаў ІЗА для школ рэспублікі. Навучальны план быў дапоўнены такімі дысцыплінамі, як педагогіка і методыка выкладання малявання.

  • 1934-1939

  • Тэхнікум перайменаваны ў Віцебскае мастацкае вучылішча.

  • 1941

  • З-за Другой сусветнай вайны вучылішча спыніла працу.